Barajın Kralı Türkiye’de

baraj

1)      Seçim Barajı Nedir?

Ülkemizde genel seçimler sonrasında partilerin ülke genelinde aldıkları oylarla meclise girebilmek için elde etmeleri gereken yüzdelik orandır. Bu oran %10 olarak

uygulanmaktadır. Bir parti ülke genelindeki oyların ancak %10’unu alması halinde mecliste temsil yetkisi kazanabilmektedir. Seçim barajı 12 Eylül darbesi sonrası mevzuata

girmiştir.

2)      Haşim Kılıç ne söyledi?

Kılıç, Habertürk gazetesinden Muharrem Sarıkaya’ya konuştu. Barajın kaldırılması konusunda AYM’ye yapılan bireysel başvurulara ilişkin raporların tamamlandığını

söyledi ve “Raporda önemli tartışmalar var. Konu hassas olduğu için ‘bireysel’de değil de ‘genel kurul’da görüşüp 2-3 hafta içinde karara bağlayacağız” dedi.  Kararda seçim

barajının hak ihlali olduğuna hükmedilirse 2015 genel seçimlerinde de uygulanacağını söyledi.Seçime az bir süre kaldığını ve konuyla alakalı usul sorunlarının çok fazla

olduğunu, bu yüzden 2015’i etkileyemebileceğini sözlerine ekledi.

3)      Bu açıklama nasıl yorumlandı?

Verilen demeçteki bu açıklamaların gündeme bomba gibi düşmesinin ardından birçok farklı yorum yapıldı. Karar yeni bir seçim hamlesi şeklinde yorumlandı. Bu konuyla

alakalı başvuru yapan partiler tarafındansa olumlu bir gelişme olarak karşılandı.

4)      Tartışmalara Anayasa Mahkemesi ne tepki verdi?

 

 

Yapılan birçok yorum ve çıkarımın ardından Anayasa Mahkemesi yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada Kılıç’ın verdiği cevabın sadece zamanlamayla alakalı bilgi verdiği, diğer

tüm yorumların gazetecinin çıkarımları olduğu belirtildi. Açıklama şu şekilde:   “Gazeteci arkadaşımızın teknik bilgi kapsamında sorduğu bazı sorulara Anayasa kuralları

çerçevesinde verilen cevaplardan yorumlar yapılarak bir sonuç çıkarılması tamamen gazetecimizin kendi görüşü ve değerlendirmesinden ibarettir. Görüşülmekte olan bir konu

hakkında değerlendirme yapmak ne Başkanın ne de üyelerimizin bugüne kadar başvurduğu bir yol olmadığı gibi, böyle bir açıklamanın olumsuz sonuçlarını öngörebilecek

yeterli bilgi ve tecrübe sahibi oldukları da izahtan varestedir.”

5)     Hak İhlali Kararı Verilirse Ne Olacak?

Haşim Kılıç’ın açıklamasına göre süreç nasıl işleyecek? “Hak ihlali kararı alınırsa anında uygulanır. Hak ihlali kararı, hemen ortadan kaldırılması içindir. Anacak genel

kurulumuz böyle bir durumda yasama organına bunu düzeltmesi için süre vermesi de söz konusu olabilir. Yasa eğer iptal edilirse, yasa koyucuya bir süre ve ‘şu kadar sürede

yeni düzenleme yapılmalı’ da diyebilir.” dedi.  2015’e yetişemeyebileceğini de belirtti ve şunları söyledi: “Çünkü usul sorunları çok fazla. Seçime de az bir süre kaldı.

Yetişemeyebilir.”

Hukukçular nasıl yorumladı?

Erdoğan Teziç: 2015 seçiminde uygulanır. AYM hak ihlali olduğuna karar verirse, hukuka bağlı bir devlette parlamento bunu değiştirmeli. Anayasa’da ‘seçim kanununda

yapılan değişiklikler, bir yıl içinde yapılacak seçimde uygulanamaz’ hükmü var ama. Burada hak ihlali olduğu için uygulanır.

Ergun Özbudun: AYM barajı kaldıramaz. AYM’nin ihlal tespit yetkisi var ama kanun iptal yetkisi yok. Seçim kanunu ortada olduğu sürece ihlal tespiti yapılsa bile bu,

uygulamada sonuç doğurmaz. Seçim barajı kendiliğinden ortadan kalkmaz, seçim barajı ile ilgili meseleyi çözmesi gereken, Anayasa Mahkemesi değil, siyaset kurumu, yani

Meclis’tir.

Zafer Üskül: Meclis yasa çıkarmalı. AYM bir hak ihlali kararı verirse, bu ihlalin giderilmesi için yüzde 10 barajının düşürülmesi gerekir. Yasama organı barajı ya düşürür ya da

kaldırır. Ancak muhtemelen hükümet bu seçimde uygulama yönünde yorum yapmayacaktır.

Siyasetçiler ne söylüyor?  

7)      Muhalefet açıklamalar karşısında hangi tepkiyi verdi?      

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, “Seçim barajının yüksek olduğunu defalarca söyledik. Bu barajla ülkede sağlıklı bir demokrasi olmadığını ifade ettik. Ben de

talimat verdim. Seçim barajı konusunda iki teklif verdik, yüzde 3 ve yüzde 5’e düşürülmesini istedik. İktidar hangisini kabul ediyorsa seçim barajını indirelim. Seçim barajını

indirdiğimiz zaman adaletli seçimi sağlamış oluruz. Yüzde 10 seçim barajını getiren 12 Eylül askeri yönetimidir. Anayasa Mahkemesi iptal kararı alırsa saygı duyacağız.” dedi.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli:   Genel seçimlerin yapılmasına 1 yıl kala seçim mevzuatı ve üzerine herhangi bir değişiklik yapılması, bugüne kadar

Türk siyasetinde görülmemiştir. Ama Anayasa  Mahkemesi’ne yapılan müracaatlar çerçevesinde mahkemenin bir değerlendirme yapacağı basın

yoluyla kamuoyuna ulaştırılmıştır. Sabırla Anayasa Mahkemesi Sayın Başkanı ve üyelerinin düşünce, tavır ve kararlarını görmek lazım.

HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş: “Seçim barajı zaten hukuksuz bir uygulamaydı. AKP, özellikle Sayın Erdoğan, bu hukuksuzluğu “Biz getirmedik” diye savunuyordu.

Aslında böyle diyerek askeri darbenin nimetinden yararlandığını hep itiraf ediyordu. Oysa bu ilelebet gidemezdi. Bu hukuksuzluğa birinin dur demesi gerekiyordu” dedi.

 MHP Milletvekili Özcan Yeniçeri: “Seçim barajı meselesi milli iradenin etkin olması bakımından çok önemli.AYM durdu, durdu şimdi niye böyle bir karar veriyor? Bunun

da düşünülmesi lazım. Atı alan Üsküdar’ı geçtikten sonra karar veriyor. Yüzde 10 barajının kaldırılması durumunda Türkiye, tek parti iktidarını, çıkar iktidarını başından atmış

olacak. Siyasette çok farklı bir tablo ortaya çıkacak.”  

HDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan: “Başvurulara ilişkin kararın Genel Kurul’da görüşülerek verilecek olması kesin ve an itibariyle uygulanabilir olması sonucunu

doğuracak. Karar, 2015 seçimlerini son derece etkileyecek ve Türkiye’de siyaseten her şey yeniden şekillenecek. Hiçbir hukukçunun yüzde 10 barajından yana görüş

bildireceğine inanmıyorum. Makul bir orana düşürüleceğini düşünüyorum.”

  8)      Hükümet kanadından gelen tepkiler nasıl? Hükümet sözcüsü Arınç, Bakanlar Kurulu sonrasında yaptığı açıklamada “Bizim böyle bir derdimiz, sıkıntı yok. Bu

kriz anlamına da gelmez. Mahkeme ne karar verirse versin bunun gerekleri demokrasi içerisinde yerine getirilir. Hiçbirimiz bir endişe veya yarın ne olacak kaygısı içerisinde

değiliz” dedi.

Meclis Anayasa Komisyonu Başkanı Kuzu sert açıklamalarıyla dikkat çekti. “Haşim Bey’in bu açıklamayı yaptığına inanmak istemiyorum. Bunu çok kaygılı bir şekilde

söylüyorum. Çünkü bir hukukçunun yapacağı açıklama değil bu. Hiç kimse tribünlere oynamasın, kendi konumunu güçlendirmek için bu tür yollara gitmesin. Herkes yasalara

anayasa bağlı olarak kararını versin. Bu Anayasa Mahkemesi’ni ‘kalsın mı gitsin mi noktasına getirir’, tartışmaya sebep olur. Bu kadar net ve bu kadar sert konuşuyorum” dedi.

    9)      Cumhurbaşkanı Erdoğan ne düşünüyor?

Recep Tayyip Erdoğan seçim barajı konusuyla alakalı şunları söyledi:  “Milli İrade seçim sandığında belirlenir, TBMM’de de tecelli eder. 2014 yılındayız 21’inci yüzyıldayız

ama ne acıdır ki ben şu kuralı tekrar tekrar hatırlatmak zorunda kalıyorum. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Egemenlik bürokrasinin değildir egemenlik yargı

bürokrasisinin askeri bürokrasinin değildir. Egemenlik Anayasa Mahkemesi’nin de değildir. Egemenlik milletindir. Hiç kimse hiçbir kurumu kendisini milletin üzerinde milletin

meclisinin üzerinde özellikle de siyaset kurumunun üzerinde görmemelidir.”

10)   Diğer ülkelerde seçim barajı uygulanıyor mu?

Birçok Avrupa ülkesinde seçim barajı bulunmuyor. Bulunan bazılarında ise(Norveç, Danimarka gibi) %10’a ulaşmıyor. Bu yönüyle Türkiye, Dünyada en yüksek seçim barajına

sahip olan ülke. Türkiye’yi %8 ile Lihtenştayn takip ediyor.

Hazırlayan: Abdulkadir Çelimli

Ankara En İyi Avukat MCT Hukuk, Avukat Mesut Can TARIM, Ankara, Balgat